Haber Müdürü Aradığınız Tüm Haberler
Related Articles
Yapay et nasıl üretiliyor hangi aşamalardan geçiyor sorusu. Türkiye’de yapay et var mı, Türkiye’de yapay et üreten firmalar hangileri ve ürünleri nasıl sorusu. Laboratuvarda yapay et nasıl üretiliyor yapay etin hammaddesi ne gerçek etten farkı ne? Yapay et dinen caiz mi, yapay et sağlıklı mı soruluyor.
Yapay e malzemesi ne nasıl üretiliyor bilgisi. Yapay et sağlıklı mı yoksa zararlı mı, yapa et dinen sakıncalı mı? Restoran menülerine girdi, ABD tarafından sağlık onayını aldı hatta iklim zirvesinde servis edildi. Hayvanlara zarar vermeden elde edilen kültürlenmiş et tüketiciye hazır mı? İklim krizine aranan cevap olabilir mi? Bloomberg, yapay et hakkında merak edilenleri yazdı
Kültür eti, yapay et, laboratuvarda yetiştirilmiş et, hücre temelli et; ismi ne olursa olsun, alternatif protein üretiminin en yeni üyesi sofralara düşünülenden daha da yakın olabilir. Peki ABD Gıda ve İlaç Dairesi’nden (FDA) geçtiğimiz aylarda sağlık onayı alan ve 2022 Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansı’nda Singapur hükümetinin misafirlerine ikram ettiği bu kültür eti nedir?
Kök hücreden büyütülüp bir araya getiriliyor
Kültürlenmiş veya yetiştirilmiş et, canlı hayvanlardan hücrelerin toplanması, hücrelerin bir biyoreaktörde büyüyebilmeleri için besinlerle beslenmesi ve sonucun tüketicilerin yiyebileceği bir ürüne dönüştürülmesiyle yapılıyor. Hücre gelişimi için ideal ortam sayılabilecek biyoreaktörlerin içine yerleştirilen bir miktar kök hücre çoğalmaya bırakılıyor. Bir süre sonra ideal boyuta ulaştıklarında bu hücre kültürleri bir araya getirilerek tüketmeye hazır hallerine kavuşuyor.
Bugün dünya çapında 100’den fazla şirket, kültürlenmiş kuzu etinden, istiridyeye ve hatta laboratuvarda yetiştirilen kaz ciğerine kadar hücre bazlı protein üretmeye çalışıyor ancak bu sürecin maliyeti şimdilik hayli yüksek. Ölçeklenebilirliği konusunda da kafalarda soru işareti yaratan bu yeni protein üretim yöntemi, yeni gelişen teknolojiler ve üzerinde yapılacak araştırmalarla desteklenirse birçok probleme çözüm getirebilir. Kültür etini savunanlar, bunun artan tarımsal emisyonlara, bozulan biyoçeşitliliğe ve gıda kıtlığına bir cevap olabileceğini söylüyor.
Ormanları hayvan yetiştiriciliği mahvediyor
Amazon Ormanları’ndaki ormansızlaşmanın yaklaşık yüzde 80’inden büyük baş yetiştiriciliği için kullanılan araziler olduğu göz önünde bulundurulursa, yapay et, geleneksel tarım ve hayvancılık nedeniyle uzun süredir tehdit altında olan biyoçeşitliliğin onarımında hayati bir rol oynayabilir. Biyoreaktörlerde hücrelerden et yetiştirmek için geleneksel tarıma göre çok daha az arazi kullanıyor. Ayrıca şirketlerin tüketicilerine daha yakın yerlerde et üretmelerine olanak sağlayarak gıda maddelerini ulaştırmak için gereken yakıt miktarını azaltabilir.
Şimdilik hem cebe, hem de çevreye zararlı
Laboratuvarda et üretirken harcanan yüksek elektrik miktarı ve şimdilik küçük ölçekte gerçekleştirilebilmesi, yapay etin piyasaya henüz hazır olmadığını işaret ediyor. Hatta Hollandalı çevreci araştırma şirketi CE Delft’in 2021’de yaptığı araştırmaya göre yapay domuz ve tavuk etinin çevreye yararlı olmasının tek yolu, güneş veya rüzgar enerjisi kullanılmasıyla mümkün. Bazıları içinse yapay etin görüntüsü ve tadı hala gerçeğinin yerini tutmuyor.
YAPAÜY ET HARAM CAİZ DEĞİL SAĞLIĞA ZARARLI
“YAPAY ETE ÜÇ AÇIDAN HELAL DENEMEZ!”
Ondokuz Mayıs Üniversitesi (OMÜ) tarafından 1516 Haziran tarihlerinde düzenlenen Organik Tarım Çalıştayı açılış toplantısı ile başladı. Toplantıda konuşma yapan Diyanet İşleri Başkanlığı (DİB) Başkanlık Müşaviri Dr. Muhlis Akar yapay et ve GDO’lu gıdaların dini açıdan durumunu açıkladı.
Dr. Muhlis Akar, yapay ete 3 sebepten helal ve tayyib gıda denemeyeceğini söyleyip bu nedenleri madde madde açıkladı:
“Mesela yapay et tartışmaları oldu. İlk önce Başkanlığımıza, Din İşleri Yüksek Kurulumuza bu çok soruldu. Yapay et biliyorsunuz son zamanlarda tartışılan bir konu. Biz bu konuyu değerlendirdik. 3 sebepten dolayı bunun şu an için dini açıdan problemli olduğunu söyledik. Bir, canlı bir hayvandan alınan yani helal bir kaynaktan bir sığırdan veya eti yenen bir hayvandan alınsa bile, ondan alınan bir parça Efendimiz. A.S.’ın hadisine göre ‘canlı bir hayvandan alınan bir parça meytedir, leş hükmündedir’. Haramdır. Alınamaz. Bu yönden problemli. Helal değil.”
“İkinci olarak laboratuvarda besi yeri çok önemli. Siz helal kesim yaptınız, sonra da kök hücre aldınız diyelim. Besi yeri ortamı, onun besleneceği kaynağın da helal olması gerekiyor. Orada da problem var.”
“Üçüncüsü diyelim ki helal kesim yapıldı. Kök hücre alındı. Besi yeri ortamı da uygun ve helal bir kaynakla beslediniz. Yapay et diye garip bir şey ortaya çıkardınız. Peki bu helal ve tayyib gıda olur mu, yine olmaz. Neden derseniz, çünkü fıtrata aykırı bir ürün ortaya koyuyorsunuz. Allahü Teala’nın koyduğu düzene aykırı bir şey yapıyorsunuz. Bunun kısa, orta ve uzun vadede insan sağlığı üzerinde nasıl bir etki yapacağını bilemiyorsunuz.”
DİYANET: RESMİ FETVAMIZ YOK!
Diyanet İşleri Başkanlığı, Din İşleri Yüksek Kurulunun yapay etin caiz olduğuna yönelik hiçbir fetvası olmadığını açıkladı. İşte Diyanet’in açıklaması:
Sosyal medya mecralarında Din İşleri Yüksek Kurulumuzun yapay ete cevaz verdiğine dair paylaşılan içerikler tamamen asılsızdır. Kurulumuzun yapay etin helal olduğuna dair bir fetvası yoktur.
YAPAY ET NEDİR?
Laboratuvar ortamında canlı hayvanlardan alınan kök hücrelerin türetilmesiyle oluşturulan ete ‘yapay et’ ya da ‘hücre kökenli et’ deniyor. Dana, keçi, sığır veya tavuk gibi hayvanlardan alınan hücreler; glikoz, vitamin, aminoasit ve minerallerden oluşturulan bir çözelti ile birleştiriliyor. Bu çözeltinin biyoreaktörlerle karıştırılmasının ardından ortaya çıkan ve kas hücrelerinden oluşan ürüne yapay et deniyor. Bu yöntem henüz ekonomik olarak sürdürülebilir olmadığı için ve çeşitli tepkilerle karşılaştığı için yaygınlaşmış durumda değil.
