Güneş sistemindeki gezegenlerin özellikleri, gizemleri

Related Articles

Kedi çiçeği gerçek mi?

3 gün ago

Kanserli hastaya piyango çıktı

5 gün ago

KPSS 2024 sınav tarihleri

6 gün ago

Güneş sistemi içindeki bütün gezegenlerin özellikleri. bilgileri gizemleri ve Dünya’nın komşuları ile ilgili teknik bilgiler. Hangi gezegenler güneş sistemi içinde yer alıyor ve en küçük ve en büyük güneş sistemi içindeki gezegenler adları. Dünyanın da içinde bulunduğu güne sistemi gezegenleri kaç tane hangileri ve özellikleri bilgisi cosmos haberleri.

Güneş sistemi gezegenleri özellikleri, sayıları ve dünyanın komşuları. Gelin dünyamızın da içinde bulunduğu güneş sistemini bambaşka bir açıdan bakalım ve gökyüzündeki sırları, gizemleri beraber keşfedelim.

Güneş sisteminde Dünya da dahil olmak üzere toplamda 8 gezegen bulunuyor. Bunlardan ilk dördü iç gezegenler, son dördü ise dış gezegenler olarak sınıflandırılıyor. Güneş sistemindeki gezegenler ve özelliklerini yazımızın devamında bulabilirsin. Teorik bilgilerinizi pratiğe dökmek için bütçenize uygun teleskop modellerine de göz atmayı unutmayın!

Merkür

Gezegenler güneşe yakınlıklarına göre sıralandığında, Merkür ilk sırada yer alıyor. Güneş sistemindeki sekiz gezegen arasında en küçüğü olan Merkür hakkında oldukça ilginç bilgiler var.

• Ekvator Çapı: 4.879 km
• Kutup Çapı: 4.879 km
• Ekvator Çevresi: 15.329 km
• Yörünge Periyodu: 87.97 Dünya günü
• Yüzey Sıcaklığı: -173 ila 427 °C
• Uydu: Yok

Merkür hakkında ilginç bilgiler:

• Merkür’ün keşfedilme tarihi bilinmemekle birlikte ilk olarak M.Ö. 3000 civarında Sümerliler tarafından söz edildiğine inanılıyor.
• Merkür’de bir yıl yaklaşık 88 gün sürmesine rağmen bir Merkür günü 176 gününe tekabül ediyor.
• Merkür güneş sistemindeki en küçük gezegen olmasına rağmen çıplak gözle görülebilen beş gezegenden biri.
• Güneş sisteminde metal ve kayaların oluşturduğu dört iç gezegen arasında yer alıyor.
• Güneş etrafındaki hızlı hareketi nedeniyle adını Yunan mitolojisinde Hermes olarak da bilinen Roma tanrılarının elçisi olan Merkür’den alıyor.
• Güneşe en yakın gezegen olmasına rağmen en sıcak ikinci gezegen olarak biliniyor.
• Merkür, Dünya’daki yerçekiminin yalnızca %38’ine sahip; bu nedenle hem uyduları hem de halkaları yok. Ayrıca düşük yerçekiminden dolayı çok ince bir atmosfer tabakası var.
• Merkür’ün yüzeyi tıpkı Ay gibi kraterlerle dolu. Çoğu gezegenin aksine jeolojik olarak aktif olmadığından asteroit ve kuyruklu yıldızların oluşturduğu kraterler olduğu gibi kalıyor.
• Merkür’ü ziyaret eden uzay aracı sayısı sadece iki; bunlardan ilki 1973’te fırlatılan Mariner 10, ikincisi ise 2004’te gönderilen MESSENGER uzay sondası.

Venüs

Boyutları ve kütleleri benzediği için Dünya’nın kardeş gezegeni olarak adlandırılan Venüs aynı zamanda Dünya’ya en yakın gezegen. İsmini Roma mitolojisinde aşk ve güzellik tanrıçası Venüs’ten alan bu iç gezegenin özellikleri şu şekilde:

• Ekvator Çapı: 12.104 km
• Kutup Çapı: 12.104 km
• Ekvator Çevresi: 38.025 km
• Yörünge Periyodu: 224.70 Dünya günü
• Yüzey Sıcaklığı: 462 °C
• Uydu: Yok

Venüs hakkında ilginç bilgiler:

• Uydusu olmayan gezegenler arasında bulunan Venüs, güneş sisteminde Güneş ve Ay’dan sonraki en parlak ikinci nesne olarak biliniyor.
• Venüs’te bir gün geçirmek bir yıl geçirmekten daha uzun sürüyor. Kendi ekseni etrafındaki dönüşünü 243 günde tamamlayan bu gezegen yörüne turunu ise 225 günde tamamlıyor.
• Venüs’ün de tıpkı Dünya gibi merkezi bir çekirdeği, erimiş bir mantosu ve kabuğu var.
• Bilim insanları Venüs’ün bir zamanlar büyük miktarda su kaynağı olduğuna inanıyor fakat aşırı sera etkisinden kaynaklanan yüksek sıcaklıklar bu suları buharlaştırdığı için gezegenin yüzeyi yaşamak için çok sıcak, hatta güneş sisteminin en sıcağı.
• Venüs yüzeyinin tahmini yaşı 300 ila 400 milyon yıl civarında. Dünya yüzeyinin yaklaşık 100 milyon yaşında olduğu düşünülürse oldukça yaşlı bir gezegen.
• Venüs’ün atmosferin basıncı Dünya’dakinden 92 kat daha güçlü. Bu da atmosfere giren herhangi bir cismin muazzam basınç altında eriyip gittiği anlamına geliyor. Haliyle Venüs’ün yüzeyinde kraterlere rastlamak pek mümkün değil.
• Venüs, güneş sisteminde adını bir kadın figüründen alan tek gezegen.
• Diğer gezegenlerin çoğu kendi eksenindeki dönüşlerini saat yönünün tersine doğru gerçekleştirirken, Venüs biraz farklı davranıyor. Tıpkı Uranüs gibi saat yönünde dönen Venüs’ün geçmiş zamanda sert bir çarpışma yaşadığına inanılıyor.
• Venüs’ün etrafını kaplayan toz bulutları devasa kalınlıkta olduğu için yüzeyini gözlemlemek pek de kolay olmuyor. Neyse ki 1978’de Pioneer Venüs uzay aracının girişimlerinden beri radar haritalama yöntemiyle Venüs yüzeyi hakkında daha çok bilgi ediniliyor.

Dünya

Güneş sisteminde adını mitolojik bir varlıktan almayan ve üzerinde yaşam varlığı olan tek gezegen: Dünya. Birçok açıdan benzersiz özellikler taşıyan Dünyamız milyarlarca yıl önce yaşam kavramının ortaya çıktığı tek yer.

• Ekvator Çapı: 12.756 km
• Kutup Çapı: 12.714 km
• Ekvator Çevresi: 40.030 km
• Yörünge Periyodu: 365.26 Dünya günü
• Yüzey Sıcaklığı: -88 ila 58 °C
• Uydu: Ay

Dünya hakkında ilginç bilgiler:

• Etimolojik kökenine göre Dünya gezegenin adı Arapça’da yeryüzü anlamına geliyor. İngilizcedeki “earth” adını ise eski İngilizcede toprak anlamına gelen “ertha”dan alıyor.
• Büyüklük ve kütle bakımından güneş sistemindeki en büyük beşinci gezegen olmasına rağmen, Dünya en yoğun gezegen olarak biliniyor.
• Dünya’nın en alçak noktası kabul edilen Challenger Deep, deniz seviyesinden yaklaşık 10.9 kilometre daha derinde bulunuyor.
• 1543’te Kopernik, güneş sistemi modelini önerene dek Dünya’nın evrenin merkezi olduğuna inanılıyordu.
• Dünya’nın dönüşü insanoğlu fark etmese de giderek yavaşlıyor. Bu yavaşlama değeri 100 yılda yalnızca 17 milisaniye, yani yaklaşık 140 milyon yıl sonra bir gün 24 saatten 25 saate çıkabilir.
• İklim değişikliği ve küresel ısınma nedeniyle Dünya’daki ortalama sıcaklığın 2100 yılında 7 derece artacağı öngörülüyor.
• Dünya’nın olağanüstü güçlü manyetik alanı gezegeni güneş rüzgarlarının etkisinden koruyor.
• Dünya’daki ilk yaşamsal belirtilerin abiyogenez ve biyopoez adı verilen biyolojik süreçlerle okyanuslarda geliştiğine inanılıyor. Bu, yaşamın basit organik bileşikler gibi cansız maddelerden geliştiği doğal bir süreci temsil ediyor.
• Güneş sistemindeki diğer iç gezegenlerle kıyaslandığında, Dünya’da az sayıda krater bulunuyor. Bu durum Dünya’nın jeolojik olarak aktif olmasından ve yüzeyi yeniden şekillendiren tektonik ve erozyon süreçlerine sahip olmasından kaynaklanıyor.
• Dünya’daki suyun başlangıçta gezegenin içinde hapsolduğu ve volkanik aktiviteler nedeniyle zaman içinde yüzeye çıktığı biliniyor.

Mars

Güneşe yakın gezegenler arasında dördüncü sırada yer alan ve iç gezegenlerin sonuncusu olan Mars, kahverengi-kırmızı yüzeyi nedeniyle Kızıl Gezgen olarak da biliniyor. 21. yüzyıl uzay yolculuklarının tutkusu haline gelen bu gezegen heyecan verici özellikler taşıyor.

• Ekvator Çapı: 6.805 km
• Kutup Çapı: 6.755 km
• Ekvator Çevresi: 21.297 km
• Yörünge Periyodu: 686,98 Dünya günü
• Yüzey Sıcaklığı: -87 ila 5 °C
• Uydu: Phobos ve Deimos

Mars hakkında ilginç bilgiler:

• Gezegen, adını Roma savaş tanrısı Mars’tan alıyor. Çinli gökbilimciler Mars’ı “ateş yıldızı” olarak adlandırırken, eski Mısırlı rahipler ise Mars’a “kırmızı olan” anlamına gelen ‘her desher’ adını verdiler.
• Mars’ın Phobos ve Deimos adında iki uydusu bulunuyor. Mars’ın uydularıyla ilgili şaşırtıcı bir gerçek daha var. Kızıl gezegenin iki adet uyduya sahip olduğu henüz keşfedilmemişken Jonathan Swift’in Güliver’in Seyahatleri kitabında geçiyor.
• Mars’ta da tıpkı Dünya gibi farklı mevsimler yaşanıyor fakat tek bir farkla, Mars’takiler iki kat daha uzun sürüyor. Bu durum Mars’ın kendi ekseni üzerindeki eğikliğinin Dünya’dan daha fazla olmasından kaynaklanıyor.
• Dünya dışında kutup buzullarına sahip tek gezegen olması Mars’ta yaşam olabileceği inancını kuvvetlendiriyor.
• Bilimkurgu filmlerinde sıkça işlenen Marslılar gerçekte yok, ancak gelecekte burada yaşam kolonisi kurulma ihtimali keşif projelerine hız kazandırıyor.
• Mars yüzeyine ilk başarılı inişler 1971 yılında gerçekleşirken ilk fotoğraf gönderme görevi ise 1988’de Sovyetlerin fırlattığı uzay araçlarıyla sağlandı. 18 Şubat 2021 yılında Mars’a iniş yapan Perseverance keşif aracı ise görevini hala sürdürüyor.
• Mars, Dünya’nın yalnızca %37’si kadar yerçekimine sahip. Bu da Dünya ile kıyaslandığında yaklaşık 3 kat daha yükseğe zıplanabileceği anlamına geliyor.
• Mars’ta yaklaşık 21 km yüksekliğiyle güneş sisteminin en yüksek dağı olan Oympus Mons yanardağı bulunuyor.
• İnce atmosferin neden olduğu düşük basınca rağmen, Mars’ta kuvvetli toz fırtınaları, don, sis ve rüzgâr gibi bir dizi hava olayı gerçekleşiyor.

Jüpiter

Güneş sistemindeki en büyük gezegen olmasıyla bilinen Jüpiter adını Roma mitolojisindeki gökyüzü tanrısından alıyor. Devasa boyutları ilgi çekici karşılaştırmalara sebep olan bu Jüpiter’in özellikleri şu şekilde:

• Ekvator Çapı: 142.984 km
• Kutup Çapı: 133.709 km
• Ekvator Çevresi: 439.264 km
• Yörünge Periyodu: 4.333 Dünya günü
• Yüzey Sıcaklığı: -108 °C
• Uydu: En az 67 adet, en önemlileri Io, Europa, Ganymede ve Callisto

Jüpiter hakkında ilginç bilgiler:

• Devasa büyüklüğüyle fark yaratan Jüpiter, diğer tüm gezegenlerin toplamından iki kat daha büyük. Ayrıca kütlesi itibariyle Dünya’dan 317 kat daha ağır.
• Jüpiter’in dev hacmi içine 1300’ten fazla Dünya’yı sığdırabilir. Bu, bir basketbol topuyla üzüm tanesi büyüklüğünün karşılaştırılmasına benziyor.
• Jüpiter’in yüzeyinde bulunan büyük kırmızı nokta yüzyıllardır devam eden dev bir kasırgayı temsil ediyor. Bu kasırganın büyüklüğü ise Dünya’nın iki katı kadar.
• Kendi ekseni etrafında çok hızlı döndüğü için güneş sistemindeki en kısa gün Jüpiter’de yaşanıyor. Bu hızı nedeniyle yassı bir görünüm kazanan Jüpiter’in kendi ekseni etrafındaki dönüşü 9 saat 55 dakikada tamamlanıyor.
• Halkası olan gezegenlerden biri olan Jüpiter’in etrafında asteroit çarpmaları sonucu uydularından kopan parçalar yer alıyor.
• Dünya’dan bakıldığında çıplak gözle görülebilen beş gezegenden biri olan Jüpiter aynı zamanda güneş sistemindeki en parlak dördüncü nesne.
• Güneş sistemindeki en güçlü manyetik alana sahip olduğu için Jüpiter’in bilinen 67 adet uydusu var. Jüpiter uydularının ilk keşfi ise 1610 yılında Galileo Galilei tarafından keşfediliyor. En önemlileri kabul edilen bu dört uydunun isimleri ise Io, Europa, Ganymede ve Callisto.

Satürn

Güneş sisteminin çap ve kütle bakımından en büyük ikinci gezegeni olan Satürn, Jüpiter’le oldukça benzer özellikler taşıyor. Bu akrabalık mitolojiye de yansımış olacak ki ismini Roma mitolojisindeki Jüpiter’in babasından alıyor. Halkalı gezegen olarak da bilinen Satürn’ün özellikleri şu şekilde:

• Ekvator Çapı: 120.536 km
• Kutup Çapı: 108.728 km
• Ekvator Çevresi: 365.882 km
• Yörünge Periyodu: 10.755 Dünya günü
• Yüzey Sıcaklığı: -139 °C
• Uydu: En az 62 adet, en önemlileri Titan, Rhea ve Enceladus.

Satürn hakkında ilginç bilgiler:

• Halkası olan gezegenler arasında en meşhuru olan Satürn, eski uygarlıkların keşfettiği son gezegen. Babillerin ve Uzakdoğulu astronomların Satürn’ü bildiğine inanılıyor.
• Satürn’ün etrafında bulunan ve yaklaşık 20 metre kalındığına sahip halkaların büyük bölümü buz parçaları ve karbonlu tozlardan oluşuyor.
• Güneş sistemindeki diğer gezegenlere kıyasla Satürn’deki rüzgarlar olağanüstü hızlara ulaşıyor. Saatte yaklaşık 1800 km hızla seyreden rüzgarlara rastlamak mümkün.
• Yoğunluğu en düşük gezegen olarak bilinen Satürn’ün büyük bölümünü hidrojen gazları oluşturuyor. Bu gezegenin helyum ve hidrojen gazlarından oluşan parçaları derinlerde yoğunlaşarak metalik bir iç çekirdek meydana getiriyor.
• Ekvator ve kutup çapları arasında en fazla mesafeye sahip gezegen olan Satürn, düşük yoğunluğu ve yüksek hızı nedeniyle güneş sistemindeki en düz gezegen olarak biliniyor.
• Satürn kendi etrafındaki dönüşünü yaklaşık 10,5 saatte tamamlıyor.
• Hubble Uzay Teleskobu verilerine göre Satürn’ün atmosferindeki beyaz lekeler tıpkı Jüpiter’deki kırmızı nokta gibi devasa fırtınalardan oluşuyor.
• Satürn’e ulaşan ilk uzay aracı 1979 yılında gezegene yalnızca 22.000 kilometre yaklaşabilen Pioneer 11.

Uranüs

Güneş’ten uzaklaştıkça işler daha da bilinmez hale geliyor. Buz devlerinden biri olan Uranüs, yedinci gezegen olarak adını Roma tanrısı Satürn’ün babasından alıyor. Peki henüz 1781 yılında keşfedilen Uranüs’ü ilgi çekici kılan özellikler neler?

• Ekvator Çapı: 51.118 km
• Kutup Çapı: 49.946 km
• Ekvator Çevresi: 159.354 km
• Yörünge Periyodu: 30.687 Dünya günü
• Yüzey Sıcaklığı: -197 °C
• Uydu: En az 27 adet, en önemlileri Oberon, Titania, Miranda, Ariel ve Umbriel.

Uranüs hakkında ilginç bilgiler:

• Modern bilimin keşfettiği ilk gezegen olma ayrıcalığını taşıyan Uranüs, 1781 yılında Alman astronom William Herschel tarafından keşfediliyor.
• Venüs gibi Uranüs de diğer gezegenlerin tersi yönünde dönüyor. Uranüs’ün kendi ekseni etrafındaki dönüşü ise 17 saat 14 dakikada tamamlanıyor.
• Güneşin etrafındaki yolculuğu çok uzun geçen Uranüs, Dünya’ya göre 42 yıl ışık alırken 42 yıl karanlıkta kalıyor.
• Güneş sistemindeki dört dış gezegenden en hafifi olan Uranüs, Dünya’nın 14.5 katı kütleye sahip.
• Buzul gezegen olarak da bilinen Uranüs’ün kendine has soluk mavi rengi onu diğerlerinden ayırıyor. Gezegenin minimum yüzey sıcaklığı ise -224 °C.
• Uranüs’e düzenlenmiş yalnızca tek bir uzay gezisi bulunuyor. 1986 yılında gönderilen Voyager 2 uzay aracı gezegene yalnızca 81.500 km yaklaşabildi.
• Halkası olan gezegenlerden biri olan Uranüs’ün bilinen 13 adet halkası var.
• Uranyum elementi adını bu gezegenden alıyor.

Neptün

Güneş sistemindeki gezegenler sıralaması Neptün’le son buluyor. Plüton’un 2006 yılında cüce gezegenler sınıfına dahil edilmesiyle son gezegen unvanına kavuşan Neptün kendine özgü mavi rengiyle biliniyor. Bu sebeple adı Roma mitolojisindeki deniz tanrısından geliyor.

• Ekvator Çapı: 49.528 km
• Kutup Çapı: 48.682 km
• Ekvator Çevresi: 155.600 km
• Yörünge Periyodu: 60.190 Dünya günü
• Yüzey Sıcaklığı: -201 °C
• Uydu: En az 14 adet, en önemlisi Triton

Neptün hakkında ilginç bilgiler:

• Çıplak gözle görülmesi mümkün olmayan Neptün, dış gezegenler olarak bilinen dört gezegenden sonuncusunu temsil ediyor.
• Jüpiter’in ardından en büyük ikinci yer çekimine sahip gezegenin keşfi ise 1846 yılında gerçekleşiyor. Neptün’ün en büyük uydusu olan Triton ise bundan yalnızca 17 gün sonra keşfedildi.
• Gazlardan oluştuğu için kendi etrafında inanılmaz hızlı bir şekilde dönen Neptün bir tam turu 18 saatte tamamlıyor.
• Üst katmanlarında devasa hava hareketleri meydana gelen Neptün’de Jüpiter’dekine benzer bir kasırga bulunuyor ve bu yaklaşık olarak Dünya büyüklüğünde.
• Dünya’dan yaklaşık 17 kat daha büyük olan gezegenin çekirdeği ise kayalardan oluşuyor.
• Halkası olan gezegenlerden biri olmasına rağmen Neptün’ün halkaları fark edilemeyecek kadar soluk buz parçaları ve toz tanelerinden oluşuyor.

Bir Zamanların Gezegeni Artık Cüce: Plüton

Keşfedildiği 1930 yılından 2006 yılındaki tartışmalı Prag Uluslararası Astronomi Birliği toplantısına kadar gezegen kabul edilen Plüton, artık bir cüce gezegen. Dünya’nın uydusu Ay’dan daha küçük olan bu cüce gezegen kaotik bir yörüngede ilerliyor. Birçok yönden gizemini koruyan Plüton’un buzul mantoları ve donmuş nitrojenle çevrelenmiş katı bir kayalık çekirdeğe sahip olduğu düşünülüyor.

• Çapı: 2.368 km
• Yörünge Periyodu: 248 Dünya yılı
• Yüzey Sıcaklığı: -229 °C
• Uydu: En az 5 adet

Güneş sistemindeki cüce gezegenler şu şekilde:

• Ceres
• Plüton
• Haumea
• Makemake
• Eris

Uzay araştırmaları, gezegen yolculukları ve Mars kolonileri derken astronomi dünyasında keşiflerin ardı arkası gelmiyor. Başka bir gezegende yaşama fikri kulağa oldukça heyecan verici gelse de güneş sisteminin yaşanabilir tek gezegeni Dünya’nın geleceğine sıkı sıkıya sarılmak gerekiyor.