Haber Müdürü Aradığınız Tüm Haberler
Related Articles
Para piyasaları ve borsada flash crash yaşanıyor iddiası. Peki flash crash ne demek ne anlama geliyor para piyasalarında bilgisi. BİST düşüş ve ABD borsaları ile dünya borsaları ani düşüş nedeni ne? 6 Şubat borsaların durumu ve dolar ve para piyasalarındaki hareketliliğin nedeni ne bilgisi.
Flash Crash kelime anlamı, para piyasalarındaki anlamı ve flasp crasp ne demek ani düşüş nedeni ne bilgisi. İşte Hürriyet yazarı Uğur Gürses’in 5 Şubat ve 6 Şubat borsaların çökmesi sonrası kaleme aldığı ve büyük yankı bulan o köşe yazısı. Dün ABD borsası (NYSE) deyim yerindeyse “Gün içi çöküşün anasına” tanık oldu. Gün içinde 1600 puana yakın çöküşe, tanık olundu; kapanışta da 1.175 puanla yani yüzde 4.6 düşüşle bitti. Asya piyasaları açıldığında buraya da yüzde 6’lık düşüşler yansıdı.
Cuma ve Pazartesi toplam düşüş ise yüzde 7; bu ABD borsası için büyük bir düşüş demek.
Önce bunun bir “flash crash” mı olduğu anlaşılmaya çalışıldı?
“Flash crash” ani bir çöküş demek. Piyasalarda çok kısa bir zaman diliminde, ani, derin ve çalkantılı bir düşüşü ifade ediyor.
Geçmişte “pit trading” denilen küçük bir amfi boyutunda “gömlekli broker’lar” ile bağrış çağrış yapılan alım-satımlar artık bilgisayarlarla yapılıyor. İnternet üzerinden dünyanın herhangi bir yerinden alım-satım emri verilebiliyor.
Çok profesyoneller işi teknik olarak ilerlettiler; “algoritmik trade” ya da kısaltılmış haliyle “algo-trade” yapılıyor. Nasıl mı? Onlarca veriye, koşula ve habere dayalı formül üzerinden bilgisayarlar alım ya da satım emri veriyor; insan eli değmeden.
“ALGO-TRADE” Mİ? ÜCRET ARTIŞI MI?
İşte dün “acaba algo-trade mi çöküşe neden oldu?” sorusu soruldu.
Ancak iş o kadar basit değil. Çünkü 1600 puana yakın çöküşten sonra toparlanma olsa da yeniden düşüşe döndü seyir.
Geçen hafta Cuma günü, ABD’de açıklanan istihdam verisi önemli bir dönüm noktası gibi görünüyor. Hem tarım dışı istihdam iyi geldi; hem de ücret artışları yıllık yüzde 2.9 gibi yüksek bir orana ulaştı. Bu özellikle enflasyonun yükselişi için ve de Fed’in “fren pedalı” için ikna edici bir veri oldu.
Piyasa oyuncuları Fed’in daha sık (2018’de 4 adet 25 baz puanlık; yıllık yüzde 1 ilave) artış yapabileceğine ikna olmaya başladılar.
Cuma borsa düşüşle kapadı.
Fed’e veda eden başkan Janet Yellen ise hafta sonu CBS’e verdiği mülakatta borsa ve ticari gayrimenkuller için “Çok yüksek olduğunu söylemek istemem, ama yüksek olduğunu söylemek istiyorum” dedi. Yellen, fiyat kazanç oranlarının da tarihsel yüksek değerlerine yakın olduğunu da belirtti.
Tarihsel olarak en düşük noktasında olan ve risk iştahının da iyi bir göstergesi olan, temelde dalgalanmayı gösteren VIX endeksi de piyasalardaki çalkantının zirve yaptığını gösteriyor. Bundan 10 gün önce VIX değeri 11 iken Cuma günü 17’ye, dünkü kapanışta da 37’ye vurdu. Sadece dünkü artış yüzde 115.6 oldu.
VIX endeksindeki seviyeye, en yakın 2015’te ETF kaynaklı “flash crash”ı ve 2011’deki Yunanistan krizi sırasında tanık olmuştuk.
Bu yıl temmuz ayında 9 gibi tüm zamanların en düşük seviyesine gelmesinin tek nedeni vardı; risk alma iştahının “obezite” boyutuna vurması. Piyasa oyuncuları “ne geliyorsa alıyorlardı”.
Borsa çöküşünü tetikleyen unsurun VIX’teki açığa satışlar olabileceği de konuşuluyor.
DAVOS’TAKİ “ŞUBAT SIKINTISI”
Henüz yeni sona eren Davos toplantıları sırasında her şey o kadar “süt limandı” ki; IMF Başkanı Christine Lagarde bile “gelin iyi giden anı kutlayalım çünkü tam o noktadayız” diyordu.
Oysa “Son birkaç günde Davos’ta işittiğim en büyük kaygı, yeterince kaygı olmamasıydı” diyordu bir yatırım bankası yöneticisi.
Peki cumadan bu yana olan düşüş ne anlama geliyor?
Yatırımcılar hafiften kaygılı.
Son 2 yılda yüzde 40, son bir yılda yüzde 17 kazandıran bir borsada hiç dur-durak olmadan yükselişin sonuna gelinmiş olabilir mi?
Bunun artık bir odak kayması anı olabileceği tartışılıyor.
Bu tür sert düşüşlerde, kredili çalışan yatırımcılardan ilave teminat isteniyor (margin call). Bunun da yeni satışlara neden olabileceği unutulmamalı.
Bir de sermaye koruma amaçlı satışlar; hisse satarak “güvenli limanlara” yani tahvil ve altına kayış söz konusu oluyor.
Dünkü sert çöküş sırasında da bu oldu; ABD 10 yıllık tahvil faizleri yüzde 2.86’dan yüzde 2.70’e düştü. Altın fiyatlarında da 10 dolarlık artış.
Şurası kesin; bu sert düşüş 2008-2009 ya da 2011’deki krizler sırasında olduğu sistemik kaygılarla yapılan bir satış netliğinde değil.
Tavana değen fiyatlara bağlı olarak pozisyon değiştirme, kazancı likit hale dönüştürme, psikolojik faktörlere bağlı olarak “ön alma” nitelikli görünüyor.
Ama tüm piyasalara yansıyor, daha da yansıyacak.
Uluslararası mali piyasalar bu düşüşle çalkalanacak, “sular bulanacak” ve sonunda yeniden yeni bir denge noktasına gelinecek.
Ama şurası muhakkak; risk alma iştahı “büyük sopa yemiş” halde.
Bundan yüksek getirili piyasalar, gelişen piyasalar da nasibini alacak.
